مفهوم «توسعه» تا به حال در رقابت و جدالی ظریف با فرهنگ بوده است، اما به ظاهر خود را فرهنگخواه و آرمانگرا نشان داده است. مفهوم هویت بهترین مفهومی است که پرده از این پیکار لطیف برمیدارد. در ...
بیشتر
مفهوم «توسعه» تا به حال در رقابت و جدالی ظریف با فرهنگ بوده است، اما به ظاهر خود را فرهنگخواه و آرمانگرا نشان داده است. مفهوم هویت بهترین مفهومی است که پرده از این پیکار لطیف برمیدارد. در واقع بهترین روزن برای ورود فرهنگی و بومی به توسعة اروپامدار امروزین، برجستهسازی چالش توسعه با هویت است. تقریباً همه بدیلخواهیها و الگودهیهای جدید از جمله مفهوم «پیشرفت ایرانی اسلامی» نیز با ایده هویتخواهی پا به میدان نهادهاند. در مقاله حاضر، ایده «توسعه به مثابة آزادی» توسعهای وابسته به تفکیکها، ترتیبات، مصنوعات و کالاهای نهادی جامعة مدرن تلقی میشود که در حال رهایی از هویت است. این توسعة رهاییبخش، فراتر از مرزهای اخلاقی و جمعی میرود، از این رو بیتضمین و مخاطرهآمیز خواهد بود. هویت، پایدارترین نیرو و انرژی برای بازآفرینی و استحکام پیشرفت است، اما ادبیات «توسعه» این مفهوم را بزرگترین مانع و انرژی منفی توسعه انگاشته است. این مقاله مدعی است که مهمترین مقوله برای آغاز ادبیات پیشرفت ایرانی اسلامی، مفهوم هویت است. اما هر نوع رویارویی مبهم، شتابزده و غیرتاریخی به مقوله هویت، «الگوی پیشرفت» را به مجموعهای از دستافزارها و مصنوعات فنی تقلیل میدهد، یعنی همان چیزی که «توسعه» جستجو میکند. بیم فنزدگی در الگوی پیشرفت ایرانی، باید هشداردهنده باشد، زیرا ما در مسیر توسعه عادت کردهایم که به سرعت به فناوری و مهندسی رضایت دهیم.
انسان به عنوان موجودی که از وجود اشتدادی [Z1] برخوردار است و میتواند در ابعاد گوناگون هستی خود و در برخورداری از خصوصیات متنوع، شدت و ضعف و کمال و نقص داشته باشد، همواره در حال حرکت وجودی است و میتواند ...
بیشتر
انسان به عنوان موجودی که از وجود اشتدادی [Z1] برخوردار است و میتواند در ابعاد گوناگون هستی خود و در برخورداری از خصوصیات متنوع، شدت و ضعف و کمال و نقص داشته باشد، همواره در حال حرکت وجودی است و میتواند قوای خود را برای کمال و فعلیت آنها به کار گیرد یا خود را از کمال ممکن محروم سازد. قوای گوناگون موجود در نفس انسانی و تزاحم خواهشهای متناسب با هر یک از آنها و امتداد این کشاکش در حیات اجتماعی، انسان را مجبور به انتخاب میان کمال قوای متفاوت خود میکند. همین لزوم انتخاب و اختلافهای ناشی از آن، مکاتب گوناگون را به لحاظ تعیین الگوی تکامل و پیشرفت انسان و جوامع بشری از یکدیگر متمایز میکند. آرای شهید مطهری در این زمینه به عنوان عالِم دینی و فیلسوف مسلمان، امکان نزدیکی به دستیابی به الگوی جامع اسلامی- ایرانی پیشرفت را فراهم میکند. واقعانگاری شهید مطهری در مواجهه با روح و بعد مجرد انسان، در همه آراء از جمله نظریه تکامل او توجه به اقتضائات و آثار این بعد مجرد را ممکن و ضروری میکند. در نظام اندیشه شهید مطهری، فطرت انسان به عنوان نوع خاص آفرینش و وجه تمایزبخش روح او، به عنوان مؤلفه و متغیری تعیینکننده در بحث تکامل خود را نشان میدهد. اقتضائات وجودی انسان در حوزه جسمانیهالحدوث[Z2] و روحانیهالبقابودن[Z3] نفس او موجب میشود که کمال انسان و جامعه نیز از همین دیدگاه و در مسیر استقلال هر چه بیشتر روح انسان از ماده تحلیل شود.
[Z1]اشتداد یعنی سختی، استوار شدن، زورمندی
آیا منظور نویسنده این است؟
[Z2]همینطور
[Z3]لطفا عبارت ساده تر جایگزین شود و عبارتی که فارسی باشد
چکیده
مقاله حاضر با هدف پاسخ به پرسشهایی مانند چیستی دلایل بسطیافتگی و توسعه و پیشرفت گفتمان انقلاب اسلامی در گستره منطقهای و جهانی و بررسی همگرایی عوامل مؤثر بر تسلط گفتمان انقلاب اسلامی و عوامل ...
بیشتر
چکیده
مقاله حاضر با هدف پاسخ به پرسشهایی مانند چیستی دلایل بسطیافتگی و توسعه و پیشرفت گفتمان انقلاب اسلامی در گستره منطقهای و جهانی و بررسی همگرایی عوامل مؤثر بر تسلط گفتمان انقلاب اسلامی و عوامل مؤثر بر اشاعه تمدنی این گفتمان نگاشته شده است. در این راستا تحلیل گفتمان هم در جایگاه نظریه و هم در جایگاه روش مورد استفاده قرار گرفته است. کسب قابلیتهای راهبردی در حوزه تمدنی از طریق خصوصیات تمدن، ویژگیهای اشاعه تمدنی انقلاب و خصایص فرهنگی آن، درک سازوکارهای پویای فرهنگ و نیز قابلیت نظامسازی در حوزههای اجتماعی قابل درک و استحصال است. در گفتمان انقلاب اسلامی، دال مرکزی، «هویت اسلامی و انقلابی» است. گفتمان اصولگرایی شیعی به عنوان بیان اُخری گفتمان انقلاب اسلامی، دال «توسعه و پیشرفت متعالیه» را به عنوان «دال مرکزی تمدنساز گفتمان انقلاب اسلامی» معرفی مینماید که با کاشفیت از اشاعه تمدنی انقلاب اسلامی، قابلیت و ظرفیت اشاعه و بسطیافتگی گفتمان انقلاب اسلامی را در سطوح ملی، منطقهای و جهانی نمایندگی میکند و با توجه به عناصر و عوامل استیلابخش (هژمونیکساز) چهارگانه، قابلیت برنامهریزی هوشمندانه و دیرپا مییابد. عاملیت سیاسی و فرهنگی گفتمان انقلاب اسلامی همراه با بهرهگیری از فرایند طرد و برجستهسازی و دسترسی (رو به وسعت) و اعتبار (رو به فزون) نسبت به سایر گفتمانها (مدرنیته) هم از عوامل استیلابخش اولیه تکوینی و هم از عوامل زمینهای مؤثر بر فرایند تمدنسازی و بسطیابندگی تمدنی انقلاب در مراحل توسعهای آن محسوب میگردد.
چکیده
تمدن اسلامی فراز و فرودهایی داشته و با پیروزی انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی در ایران به اوج رسید و جهان اسلام به سوی بیداری حرکت کرد. مقام معظم رهبری برای توسعه تمدن اسلامی، نظریه جدید «تمدن ...
بیشتر
چکیده
تمدن اسلامی فراز و فرودهایی داشته و با پیروزی انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی در ایران به اوج رسید و جهان اسلام به سوی بیداری حرکت کرد. مقام معظم رهبری برای توسعه تمدن اسلامی، نظریه جدید «تمدن نوین اسلامی» را مطرح کرده است. در مقاله حاضر، شاخصههای تمدن نوین اسلامی در اندیشه ایشان واکاوی گردیده است و با روش توصیفی – تحلیلی به پرسشهایی درباره تمدن نوین اسلامی از دیدگاه معظمله پاسخ داده شده است، از جمله اینکه تمدن اسلامی چیست و شاخصههای اصلی آن کدامند؟ محوریت قوانین قرآن، ایمان، علم، اخلاق، مجاهدت مداوم و حکومت مردمی، شاخصههای اختصاصی تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری است. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، از دیدگاه مقام معظم رهبری گسترش و ترقی تمدن نوین اسلامی به همت و خرد دستهجمعی نیاز دارد که در سایه اخلاق، کار و تلاش، ایمان به خدا، عقلانیت، توانایی علمی، اقتصاد شکوفا، برخورداری از رسانههای قوی و روابط بینالملل به وجود میآید.
چکیده
از آنجایی که منابع فرهنگی و معنوی، مهمترین منبع توانمندی و مزیت جوامع اسلامی است، تهدیدهای نرمافزاری نسبت به سایر تهدیدها از اهمیت و حساسیت بیشتری برخوردار است و شکست و بحران در حوزه فرهنگی، ...
بیشتر
چکیده
از آنجایی که منابع فرهنگی و معنوی، مهمترین منبع توانمندی و مزیت جوامع اسلامی است، تهدیدهای نرمافزاری نسبت به سایر تهدیدها از اهمیت و حساسیت بیشتری برخوردار است و شکست و بحران در حوزه فرهنگی، به منزلة اختلال در حوزههای مختلف حیات یک جامعه است. زیرا مهمترین تکیهگاه و نقطة ثقل همبستگی، وحدت، هویت ملّی و علّت وجودی کشورهایی نظیر کشورهای مسلمان، به ماهیت فرهنگ و ساختار اعتقادی ایشان باز میگردد و با از بین رفتن این زنجیرة همبستگی و هویت ملّی، بقای دولتها دیگر موضوعیتی نخواهد داشت. بر اساس یافتههای پژوهش حاضر، به علت ضعف رسانههای کشورهای اسلامی و نبود زیرساختها و برنامهریزیهای مناسب فرهنگی در جامعه اسلامی و وجود رسانهها و ابزارهای متعدد فرهنگی در عصر جهانی شدن فرهنگ غربی و نیز با توجه به سلطه نظام سرمایهداری در جهان، شاهد زوال سبک زندگی، هویت و فرهنگ اسلامی مسلمانان و نیز جامعه ایرانی هستیم و اگر برای مقابله با تهدیدها و اختلالهای پدید آمده در جامعه اسلامی، برنامهریزی در سطوح و بخشهای مختلف انجام نشود، این روند تشدید میشود و به ایجاد مشکلات بیشتر میانجامد. از آنجایی که فرهنگ و اقتصاد، محور و بنیان رویارویی قدرتها محسوب میشود و رقابت میان بازیگران نظام جهانی، به لحاظ ماهیت کاملاً اقتصادی و فرهنگی است، مقولة «جهانی شدنِ فرهنگ» و بیان ایدههایی مانند «پایان تاریخ» و «برخورد تمدنها»، دقیقاً با ملاحظة همین شرایط و واقعیات ناشی از تحولات پدیده آمده مطرح شدهاند. در پژوهش حاضر ضمن باور به این موضوع که جهانی
گفتمان انقلاب اسلامی در ادبیات توسعه؛ با تأکید بر اندیشه اجتماعی امام خمینی (ره)
غلامرضا جمشیدیها[1]
سامان یوسفوند[2]
مهناز نظرینیا[3]
[1] . استاد گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشکده علوم اجتماعی ...
بیشتر
گفتمان انقلاب اسلامی در ادبیات توسعه؛ با تأکید بر اندیشه اجتماعی امام خمینی (ره)
غلامرضا جمشیدیها[1]
سامان یوسفوند[2]
مهناز نظرینیا[3]
[1] . استاد گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران gjamshidi@ut.ac.ir
[2] . دانشجوی دکتری جامعهشناسی توسعه اجتماعی دانشگاه تهران
[3] . کارشناس ارشد علوم اجتماعی