نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد مهدی سروش ¹
• فرنوش مینوئی ¹
• منوچهر فروتن ¹
• آزاده آقالطیفی ²

¹ گروه معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

² استادیارگروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

نیل به آرامش، هدف نهایی تلاش های آدمی محسوب می شود. در قبال این نیاز فطری، مکاتب الهی و بشری، به ارائه ی راهکارهایی پرداخته اند اما پاسخ به این سوال که خانه به عنوان یکی از اساسی ترین فضاهای زندگی چگونه به انسان جهت نیل به این مهم کمک می کند هنوز جای کار دارد. هدف این تحقیق واکاوی مفهوم آرامش در متون اسلامی و نمود و ظهور این مفهوم در معماری اسلامی می باشد. جهت نیل به این منظور با روش کیفی و رویکرد گراندد تئوری با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختار یافته از ساکنین تعدادی از خانه های اواخر قاجار شهر ارومیه انجام گرفته و برای ارزیابی نهایی و تجزیه تحلیل داده ها از نرم افزار MAXQDA استفاده شده است. شیوه جمع آوری اطلاعات در بخش مبانی نظری، کتابخانه ای و در بخش نمونه موردی، میدانی و از طریق خاطره نگاری و مصاحبه با ساکنان است. با توجه به ادبیات تحقیق، در مقایسه با اصطلاحات قرآنی به نظر می رسد اطمینان و طمأنینه، سکینه، اخبات و قلب سلیم از نوع آرامش معنوی و اعتقادی، أمنه و وقار و در برخی آیات سکینه از نوع آرامش روانی و جسمانی می باشند، نفس مطمئنه نیز بالاترین حد آرامش معنوی و بهترین حیات برای انسان، حیات طیبه می باشد که برای بندگان شایسته خداوند، انواع آرامش را به همراه دارد؛ همچنین ارزیابی و نتایج تحلیل نشان می دهد که روح مکان، مکان مقدس، وحدت، ترجیح و زیبایی از ویژگی های محیطی، معماری و شهری، موجب آرامش معنوی می شوند.

کلیدواژه‌ها

• آرامش معنوی
• نفس مطمئنه
• حیات طیبه
• روح مکان
• خانه

عنوان مقاله [English]

The analysis of spiritual tranquility in architecture based on the concept of tranquility in Islamic texts (Case study of Late Qajar houses in Urmia)

نویسندگان [English]

• Mohammadmehdi Soroush ¹
• Farnoosh Minooei ¹
• Manouchehr Foroutan ¹
• Azadeh Aghalatifi ²

¹ Department of Architecture, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran.

² Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urbanism, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Achieving tranquility is considered the ultimate goal of human endeavors. In response to this natural need, the divine and human schools have offered solutions, but the answer to this question that how the home, as one of the most basic living spaces, assists people to achieve this, is still a work in progress. The purpose of this study is to investigate the concept of tranquility in Islamic texts as well as achieving related concepts in Islamic architecture. To this end, using a qualitative method and Grounded theory, semi-structured interviews were conducted with residents of a number of late Qajar houses in Urmia. Moreover, MAXQDA software was run for data analysis and final evaluation. Library method was utilized to collect the data in theoretical background section, whereas field survey was done by memoirs and interview with residents. Considering the literature review, and in comparison with Quranic terms, it seems that reassurance, comfort, certainty, and a sound heart is considered as spiritual and religious tranquility, whereas safety and dignity and also comfort in some verses are considered type of mental and physical tranquility. The reassured soul is also the highest level of spiritual tranquility and the best life for human beings is the blessed life, which brings all kinds of tranquility for the worthy creatures of God. In addition, the evaluation and the results of the analysis indicate that the sense of the place, the holy place, unity, preference and beauty of the environmental, architectural and urban features lead to spiritual tranquility.

کلیدواژه‌ها [English]

• spiritual tranquility
• reassured soul
• blessed life
• sense of the place
• home