نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران

چکیده

سند اولیه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به عنوان سند توسعه و پیشرفت ایران در دهه‌های آینده با الهام از مبانی نظری سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و اسلامی در صدد تحقق اهداف پبشرفت و توسعه است. از آنجایی که موفقیت هر ایده و برنامه‌ای به سازگاری گفتمان حاکم بر آن با گفتمان‌ها و ارزش‌های حاکم بر جامعه بستگی دارد، تحلیل گفتمان این سند به عنوان یکی از روش‌های کیفی، کمک می‌کند با عبور از متن به فرامتن، بتوان گفتمان مسلط در این سند را بررسی و تحلیل و میزان انطباق آن با نیازها و خواسته‌های جامعه را مشخص نمود. بنابراین این سؤال‌ها مطرح می‌شود که آیا در این سند به تمام مولفه هایی اسلامیت قابل طرح و دال‌های تشکیل دهنده گفتمان اسلامی ایرانی پیشرفت پرداخته شده است؟ و در این سند به چه میزان به تمام ارزش‌ها، سنت‌ها، فرهنگ‌ها، هنجارها، ساختارها، سلایق و خواسته‌های آحاد مردم توجه شده است؟ در مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف، گفتمان این سند تحلیل می‌شود و با مشخص کردن دال مرکزی گفتمان سند و تعریف دال‌های پیرامونی مرتبط، ارتباط عمیق دینی سند با مبانی اسلامی در قالب گفتمان اسلامی مشخص و تبیین می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Discourse Analysis of the Initial Document of the Islamic-Iranian Model of Progress

نویسندگان [English]

  • Javad Alipoor 1
  • Hatef Pourrashidi 2

1 Assistant Professor of Political Science, Faculty of Law and Social Science, University of Tabriz

2 PhD Candidate of the Islamic Azad University of Tabriz

چکیده [English]

The Initial Document of the Islamic-Iranian Model of Progress as the document of Iran's development and progress in the next decades has been inspired by the political, social, economic, cultural, scientific and Islamic theoretical principles in order to achieve the goals of development and progress. Since the success of any idea and program depends on the consistency of its ruling discourse with the dominant discourses and values of the society, the discourse analysis of this document as one of the qualitative methods helps transcending from text to meta-text and enable researchers to analyze and examine the dominant discourse of this document and determine its adaptation to the needs and desires of the community. Therefore, these questions arise that whether this document addresses all the applicable components of Islamism and the forming signifiers of the Islamic-Iranian progress discourse? And to some extend this document considers all values, traditions, cultures, norms, structures, tastes and desires of all people? This paper analyses the discourse of this document by using Lacla and Mouff’s discourse analysis method and determines and explains the profound religious relation of the document with the Islamic foundations by identifying the central signifier of the discourse of the document and defining the relevant peripheral signifiers in the form of Islamic discourse.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discourse Analysis
  • Model of Progress
  • Islam
  • Iran
  • Development
قرآن کریم
افسری، علی (1392)، «سرمایه اجتماعی در اسلام»، دوفصلنامه تخصصی پژوهش‌های میان رشته‌ای قرآن کریم، سال چهارم، شماره 1.
آیت‌الله خامنه‌ای، سید علی (1382)، «مردم سالاری دینی در بیان رهبر معظم انقلاب»، مجله حکومت اسلامی، شماره 29.
آیت‌الله خامنه‌ای، سید علی (1389)، «بیانات در نخستین نشست اندیشه‌های راهبردی؛ با موضوع الگوی اسلامی - ایرانىِ پیشرفت»، قابل دسترس در: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=10664 (اخذ شده در تاریخ 2/10/97). 
بخشایشی اردستانی، احمد (1388)، «تحلیل گفتمانی در بازاندیشی اجتماعی»، مجله سیاست، شماره 9.
تاجیک، محمدرضا (1٣8٣)، گفتمان، پادگفتمان و سیاست، تهران: مؤسسه تحقیقات و علوم انسانی.
جهانگیری، جهانگیر و فتاحی، سجاد (1390)، «تحلیل گفتمان مـحمود احـمدی نژاد در انتخابات ریاست جمهوری دوره دهم»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره 5 (شماره 3).
حقیقت، صادق (1385)، روش‌شناسی علوم سیاسی، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
حقیقت، صادق و دیگران (1392)، رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران: انتشارات سمت، ج4.
خزائی، زینب؛ یزدان پور، مرجان (1394)، «مالیات‌های اسلامی و جایگاه آن در تامین منابع مالی»، مجله اقتصادی، شماره‌های 3 و 4.
روزنامه اطلاعات (1379)، مورخه 10 شهریور.
زنده دل برون، محمدرضا (1395)، «بررسی عدالت مالیاتی در نظام مالیات بر ارزش افزوده»، ماهنامه پژوهش ملل، دوره اول، شماره 9.
سعدی، مشرف الدین (1369)، گلستان، با تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات خوارزمی، چ 2.
سلیمی، اصغر (1383)، «گفتمان در اندیشه فوکو»، کیهان فرهنگی، ش 219.
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر (1429)، الجامع الصغیر فی احادیث ابشیر النذیر، بیروت: درالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
شریفیان ثانی، مریم (1380)، «سرمایه اجتماعی: مفاهیم اصلی و چارچوب نظری»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال اول، شماره 2.
صبوری نیا، سهیلا و کول، مریم (1396)، «اسلامی کردن علوم انسانی و کیفیت نظام‌های دانشگاهی»، سومین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی ایران.
طباطبایی، سید محمد حسین (1334)، تفسیر المیزان، تهران: دارالکتاب الاسلامیه، ج 14.
قانعی راد، محمد امین و دیگران (1397)، «تحلیل ناهمزمانی توسعه فناوری با رویکرد گفتمانی در حوزه بالادستی صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران»، مجله بهبود مدیریت، سال دوازدهم، شماره 1، پیاپی 39.
کوهکن، علیرضا (1388)، «مولفه‌های سرمایه اجتماعی اسلامی»، راهبرد توسعه (راهبرد یاس سابق)، شماره 17.
مارش، دیوید و استوکر، جری (1384)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه: امیرمحمد حاجی‌یوسفی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1384، چ 2.
مجلسی، محمد باقر (1368)، بحار الانوار، تصحیح محمد باقر محمودی، تهران: وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج ۳۳.
مجله معارف (1388)، «علوم انسانی و بایسته های آن»، مجله معارف.
مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت (1397)، سند اولیه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، تهران: مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
ملکی، امیر و همکاران (1395)، «به کارگیری مدل فرکلاف در کونه شناسی گفتمان‌های محیط زیستی ایران»، فصلنامه آموزشی محیط زیست و توسعه پایدار، سال پنجم، شماره دوم.
منصوری، مریم (1394)، «حاکمیت و جامعه در اندیشه میشل فوکو»، فصلنامه تخصصی فرهنگ و پژوهش، شماره 22.
موسوی بجنوردی، سید محمد و روحانی، سمیه (1391)، «شاخصه‌های عدالت قضایی از منظر امیر المؤمنین علی(ع) با رویکردی بر آرای امام خمینی(س)»، متین: فصلنامه علمی پژوهشی امام خمینی و انقلاب اسلامی، شماره 54.
نوذری، حمزه و کریمی، علیرضا (1390)، «بررسی معنا و مفهوم توسعه پس از انقلاب اسلامی ایران از منظر تحلیل گفتمان»، مجله مطالعات جامعه شناختی، 19 (1).
هزاوه‌ای، مرتضی (1379)، «مردم ‏سالارى در بینش و منش امام على علیه ‏السلام»، مجله علوم سیاسی، شماره 11.
هوارث، دیوید (1379)، «نظریه گفتمان»، ترجمه: امیرمحمد حاجی یوسفی، کتاب مجموعه مقالات و تحلیل گفتمانی، تهران: فرهنگ گفتمان.
.Austin, J. L. (1962), How to Do Things with Words, Cambridge: Harvard University Press
Collingwood, R. (2001), The Principles of History and Other Writings in Philosophy of History, Oxford: Oxford University Press
Dreyfus, Hubert and Rabinow, Pual (1986), Michel Foucault: Beyond Structuralism and Hermeneutics,Hassocks: The Harvester Press
Foucault, M. (2003), The Archaeology of Knowledge (Tavistock Publications, Trans., 1972), London: Routledge
Laclau, Ernesto) 2001(, Philosophical Roots of Discourse Theory, Duke University Press, Vol. 22, No. 3
D. (1986), Theories of discourse: An Introduction, Oxford: Blackwell
Ricoeur, P. (1986), Lectures on Ideology and Utopia (George H. Taylor, Ed.), New York: Columbia University Press
Ricoeur, P. (1988), Peri Ermineias [On Interpretation] (S. Rozanis, Trans.), Athens: Erasmos
Ricoeur, P. (1990a), Dokimia Ermineftikis [Essays on hermeneutics] (Mouriki, A., Trans.), Athens: Educational Institute of Agricultural Bank
Ricoeur, P. (1990b), He Afigimatiki Leitourgia (La Fonction Narrative) (V. Athanassopoulos, ). Athens: Kardamitsas, Athens
White, H. (1987), The Content of the Form. Narrative Discourse and Historical Representation, Baltimore: Johns Hopkins University Press