نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهرا محمدی ¹
• سلیمان مرادی دیماندول ²

¹ استادیار دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

² دانشجوی دکتری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

امروزه از فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی بسیار صحبت می‌شود. این فرهنگ و تمدن شاخصه‌ها و مؤلفه‌هایی دارد که افراد جامعه باید از دوران کودکی با آن آشنا شوند و هویت‌شان در آن جهت شکل بگیرد تا فرهنگ ایرانی- اسلامی محقق شود. یکی از موارد رسمی آشنایی با این شاخصه‌ها و مؤلفه‌ها، کتاب‌های درسی مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی است. هدف این پژوهش، سنجش میزان توجه به این شاخصه‌ها و مؤلفه‌ها در دو بعد هویت فرهنگی ایرانی و اسلامی در واژه‌ها و تصاویر کتاب‌های مذکور است. برای مطالعه، شاخصه‌های زمان، مکان و فرهنگ در‌نظر گرفته شد.
روش تحقیق اسنادی و از تکنیک تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. جامعه آماری، کتاب‌‌ مطالعات اجتماعی پایه‌های سوم، چهارم، پنجم و ششم ابتدایی جمهوری اسلامی ایران است. داده‌ها از طریق فیش برداری گردآوری شد.
یافته‌ها نشان داد که در کتاب‌ها به هر دو بعد هویت فرهنگی ایرانی و اسلامی توجه شده، اما برابر نبوده است؛ در مؤلفه‌های زمان و مکان بیشتر به شاخصه‌های هویت فرهنگی ایرانی و در مؤلفه‌ی ‏ فرهنگ بیشتر به شاخصه‌های هویت فرهنگی اسلامی پرداخته است. در واژه‌ها و تصاویر به اساطیر ملی و دینی هیچ اشاره‌ای نشده است، در‌حالیکه باعث تقویت روحیه حماسی و میهن دوستی در آن‌ها می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• "شاخصه‏ ها"
• "مؤلفه‏ ها"
• "هویت ‏فرهنگی ایرانی و اسلامی"
• "مطالعات اجتماعی"
• "تحلیل محتوا"

عنوان مقاله [English]

Content analysis of the characteristics and components of Iranian and Islamic cultural identity in social studies textbooks in primary school

نویسندگان [English]

• zahra mohammadi ¹
• Suleiman Moradi Dimandol ²

¹ Assistant Professor of Payame Noor University,Tehran.Iran

² PhD student, Isfahan University, Isfahan, Iran

چکیده [English]

There is a lot of talk today about Iranian Islamic culture and civilization. This culture and civilization has characteristics and components that people in society should be familiar with from childhood and their identity should be formed in order to achieve Iranian-Islamic culture. One of the formalities of familiarity with these features and components is the elementary social studies textbooks. The purpose of this study is to assess the degree of attention to these characteristics and components in the two dimensions of Iranian and Islamic cultural identity in the words and images of the books. For the study, the characteristics of time, place and culture were considered.
Documentary research method and qualitative content analysis technique have been used. The statistical population is the third, fourth, fifth and sixth grade social studies textbook of the Islamic Republic of Iran. Data were collected through phishing.
The findings showed that both dimensions of Iranian and Islamic cultural identity were considered in the books, but they were not equal; In the components of time and place, he has dealt more with the characteristics of Iranian cultural identity and in the components of culture, he has dealt more with the characteristics of Islamic cultural identity. There is no mention of national or religious myths in words and pictures, while it strengthens the spirit of epic and patriotism in them.

کلیدواژه‌ها [English]

• "characteristics"
• " components"
• "Iranian and Islamic cultural identity"
• "social studies"
• "content analysis"